Θέλω να μιλήσω με αφορμή ένα περιστατικό που συνέβη στο νηπιαγωγείο με μαθητή μου, σχετικά με το πως μαθαίνουν τα παιδιά το σεβασμό .
Είναι σύνηθες φαινόμενο στα νηπιαγωγεία, που υπάρχει έντονη παρόρμηση σε αυτή την ηλικία, άλλο τόσο να υπάρχει ανάγκη οριοθέτησης, που θα την δώσουν οι ενήλικοι. Η θέσπιση ορίων από τους εκπαιδευτικούς και από τους γονείς των παιδιών, είναι που θα κάνουν το παιδί να νιώσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη στον εαυτό του και έπειτα απέναντι στους άλλους.
Θα μιλήσω λοιπόν με αυτό το παράδειγμα της συγκεκριμένης συμπεριφοράς του μαθητή μου, για να μπορέσει ο καθένας να καταλάβει σε προσωπικό επίπεδο πως να το χρησιμοποιήσει.
Στο διάλειμμα οι μαθητές παίζουν μεταξύ τους ποδόσφαιρο και ο μαθητής Α ήρθε κλαίγοντας και μου είπε ότι ο μαθητής Β του έδωσε μπουνιά. Φωνάζω πάντα και τους δύο μαθητές μπροστά μου να μου πούνε και οι δύο την δική τους εκδοχή, για να μπορέσω να καταλάβω τι πραγματικά έχει συμβεί και αν υπερβάλλει κάποιος. Έκει διαπιστώνω ότι ο μαθητής Α, ενώ επέμενε ότι του έδωσε μπουνιά στο πρόσωπο ο μαθητής Β, άλλο τόσο ο μαθητής Β υποστήριζε ότι απλά τον έπιασε στην ουσία στο πρόσωπο, κάπως με τα χέρια του δεξιά και αριστερά στα μάγουλα και από τις κινήσεις του κατάλαβα ότι κάπως τον πίεσε προς τα πάνω. Μετά ο μαθητής Β υποστήριζε ότι ο μαθητής Α ήθελε να τον σπρώξει και γι’ αυτό έκανε αυτή την κίνηση. Ο μαθητής Α αρνήθηκε εντελώς ότι πήγε να τον σπρώξει. Οπότε εγώ καταλαβαίνω και λέω στον μαθητή Β ότι αν κάτι δεν έχει συμβεί, δεν μπορούμε να το φανταζόμαστε και γι’ αυτό να επιτεθούμε στον άλλον. Επιπλέον του υπενθύμισα, οτι όταν θέλουμε κάτι το λέμε με το στόμα μας και δε χρησιμοποιούμε τα χέρια μας.
Γενικοτερα παρατηρώ, ότι πάνω στο παιχνίδι του ποδοσφαίρου φεύγουν δεξιά αριστερά μπουνιές και κλωτσιες καταλαθος, λόγω των γρήγορων κινήσεων των παιδιων, που δεν μπορούν να υπολογίσουν και πέφτουνε πάνω σε άλλους και χτυπιούνται χωρίς να το καταλάβουν. Επιμενω να τους λέω ότι «κοίταξε να δεις, εσύ μπορεί να μην το κατάλαβες, αλλά μπορεί όντως να τον χτύπησες», πράγμα που δυσκολεύονται πάρα πολύ να παραδεχτούν, γιατί δεν το έχουν αντιληφθεί.
Το θέμα είναι όμως, ότι ενώ το συζητήσαμε εκείνη την ώρα, λίγο πριν σχολάσουμε το θέμα βγήκε πάλι στην επιφάνεια, γιατί το ελεγαν μεταξύ τους και τσακωνόντουσαν. Η δική μου η στάση ήταν σταθερή στο γεγονός ότι ο μαθητής Β , ενω παραπονιοταν συνεχώς ότι « ενταξει ήταν απλά αυτό (Μου έδειχνε την κίνηση που έκανε στο πρόσωπο του μαθητή Α) Και δεν έγινε και τίποτα», εγώ στήριζα την θέση μου ότι δεν είναι καθόλου απλό κάτι όταν έκανε κάποιον άλλον να νιώθει άσχημα.
Θέλω να σταθούμε σε αυτές τις κουβέντες του μαθητή, τις οποίες με τίποτα δεν τις άφησα να περάσουν έτσι και του απάντησα όσες φορές κι αν το επανέλαβε, ότι είναι πάρα πολύ σοβαρό αυτό και δεν το κάνουμε όταν κάποιον άλλον τον ενοχλεί. Αν το άφηνα εκείνη τη στιγμή να περάσει έτσι, ήτανε σαν να τον επιβεβαιώνω ότι, «ναι εφόσον εσύ δεν το θεωρείς σημαντικό αυτό που έκανες στο πρόσωπο του άλλου παιδιού, μπορείς να το επαναλάβεις όσες φορές θέλεις». Και εδώ βρίσκεται ένα μεγάλο λάθος της διαπαιδαγώγησης μερικών ανθρώπων, που θεωρούν μερικά πράγματα ασήμαντα, ενώ έχουν ενοχλήσει ένα άλλο παιδί. Το να προσπαθήσει ένα μικρό παιδί να μειώσει την πράξη του αυτή για να αισθανθεί καλύτερα εκείνη τη στιγμή, δεν τον βοηθάει στο να καταλάβει την σημασία του να σεβόμαστε τον άνθρωπο δίπλα μας. Εδώ χρειάζεται η βοήθεια του ενήλικα, είτε γονιός είναι, είτε εκπαιδευτικός, είτε οποιοσδήποτε είναι μπροστά στο συμβάν αυτό, για να διορθώσει την λανθασμένη αντίληψη του παιδιού.
Σε ένα σεμινάριο που είχα παρακολουθήσει παλιά από ψυχολόγο που μιλούσε σε γονείς, σχετικά με την επιβολή ορίων, καταλαβα πάρα πολύ καλά ότι μερικά πράγματα τα οποία οι ενήλικες συνηθίζουν να παίρνουν στην πλάκα και να λένε «ελα μωρέ τι έγινε τώρα» η «δεν το εννοούσε» και γελάνε, μπορεί να αποβούν ιδιαίτερα επιζήμια. Επίσης υποθάλπουν τις σχέσεις μεταξύ παιδιών, αλλά και παιδιών ενηλίκων, επειδή περνάνε λάθος μηνύματα σε αυτά. Για παράδειγμα ένα παιδί που σε μια παρέα ενηλικων του επιτρέπεται να βρίζει για πλακα και αυτοι να γελουν, μπορεί να μιλήσει έτσι σε οποιοδήποτε άλλο περιβάλλον. Αν μετα το μαλώσουμε, του δημιουργούμε μια αντίφαση, με αποτέλεσμα να πληγώνεται και να χάνει την εμπιστοσύνη του απέναντι στον ενήλικο που το καθοδήγησε λανθασμενα. Όποιος γνωρίζει από ψυχολογία μικρών παιδιών, θα καταλάβει ότι το παιδάκι εκείνη την ώρα δε φταίει σε κάτι, έχει όμως πληγωθεί από την συμπεριφορά των ενηλίκων, που δεν του ξεκαθάρισαν το όριο ότι «δεν επιτρέπεται να βρίζεις»(εννοείται σε καμμία περίσταση). Τα παιδιά γενικέυουν αυτα που τους λέμε στο μυαλό τους και δεν μπορούν να ξεχωρίσουν ακόμα κάποια πράγματα, όποτε κι εμείς δεν μπορούμε να παίζουμε με την ψυχολογία τους και με το τι τους μαθαίνουμε ότι είναι αποδεκτό και τι οχι.
Επίσης,δεν μπορεί να υπάρχει διάκριση «ένα χαστουκάκι απλό είναι δεν πόνεσε και πολύ» για παράδειγμα και να συγχωρήσουμε τον μαθητή Β και να μάθουμε ταυτόχρονα στο άλλο το παιδί να ανέχεται την βια. Γιατί η ανοχή στη βια έτσι μαθαίνεται από την παιδική ηλικία, από ένα μικρό απλό χαστουκάκι που δεν πονάει πολύ.
Επέμεινα, λοιπον, παρά πολύ στην θέση μου ότι «δεν κάνουμε στον άλλον μια πράξη που δεν του αρεσει», για να μπορέσουν όλα τα παιδιά να καταλάβουν την έννοια του σεβασμού προς τον άλλον άνθρωπο. Γιατί ξερω, ότι αυτό που δυσκολεύεται εκείνη την ωρα να αποδεχτεί το παιδί, θα το σκεφτεί αργότερα και με την σταθερότητα της δίκης μου καθοδήγησης για το τι επιτρέπεται και τι οχι, θα το βοηθήσω να κατανοήσει την έννοια του σεβασμού. Και το πιο σημαντικό είναι ότι τον βοηθάω να μην δεχτει και ο ίδιος αργότερα παρόμοια συμπεριφορά από άλλους και να μπορέσει να υπερασπιστεί τον εαυτό του, έχοντας μάθει να σέβεται πρώτα τα όρια των άλλων.
Και κατι τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό είναι, ότι τα παιδιά θα κάνουν πάρα πολλά λάθη, αλλά είναι σε μια ηλικία που έχουν την δυνατότητα να τα αλλάξουν πολύ πιο εύκολα σε σχέση με τους ενηλίκους. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να τους περάσουμε όσο περισσότερα σωστά μηνύματα μπορούμε.
Δολιανιτη Αθήνα
